دوست داشتن یا نداشتن سینما مساله این است

 امروز روز ملی سینما است، بهترین فرصت برای بیان نظرات سینماگران و بهترین فرصت برای مرور رفتار مسوولان با سینما. هنری که تنها چند سال پیش فرصتی برای آشنایی مردم دنیا با ایران بود، فرصتی بود برای بهتر جلوه دادن ایران در مقابله با تخریب‌ها و صفت‌های نادرستی که به ایران داده می‌شد، همانند تروریست و خیانتکار و... و این سینماگران بودند که در برابر تمام این مسائل موضع می‌گرفتند. این بار سینماگران بودند که پرچم ایران را در بسیاری از کشورها بالا می‌بردند. ‌

‌ رفتار مردان دولت نهم ‌

از همان تیرماه سال 84 که رئیس‌جمهور احمدی‌نژاد انتخاب شد، حذف و سختگیری بر سینمای اجتماعی در دستورکار قرار گرفت. اینک با پایان سومین سال ریاست‌جمهوری ایشان می‌توان چنین نتیجه گرفت که وی و وزیر منتخبش توانسته‌اند در کمرنگ کردن سینمای اجتماعی و خانه‌نشین کردن سینماگران قدیمی موفق باشند و نتوانستند به رونق سینمای مذهبی و دفاع مقدس کمک کنند. همان‌طور که <صفارهرندی> در جمع دانشجویان بسیجی عنوان کرد، هم به تساهل و تسامح متهم هستند و هم به سانسور و سختگیری. در این بین یک اتفاق دیگر هم افتاده است؛ حجم زیادی از فیلم‌های اکران‌شده حداقل در امسال تفاوتی با <فیلمفارسی> ندارند؛ موضوع‌های عاشقانه، سطحی و ازدواج. با این پیشینه به سراغ عملکرد دولت نهم با سینما می‌رویم. ‌

سینما باشد یا نباشد؟ ‌

در این مدت اظهارنظرهای مختلفی از طرف دولتمردان درباره سینما شده است؛ روزی وزیر و روزی دیگر رئیس سازمان صدا و سیما. وزیر محترم ارشاد هرچند همیشه انتقاد و حتی نقل‌قول از خود را زاییده تصورات برخی روزنامه‌نگاران می‌داند و عنوان می‌کند تمام جنجال‌ها از سوی آنان عنوان می‌شود اما نگاهی به نقل‌قول ایشان می‌اندازیم. ‌

نامهربانی رئیس صدا و سیما با سینما ‌

صدا و سیما با بودجه کلان و لایتناهی‌اش که با دریافت آگهی‌ها باید روز به روز بیشتر شود اما مرتب اعلام می‌کند کمبود بودجه دارد. بخش زیادی از ساعت روزهای تعطیل و اعیاد این رسانه به پخش فیلم‌های سینمایی ایرانی و خارجی اختصاص دارد. رئیس این نهاد عنوان کرد که به دلیل عدم رعایت حجاب اسلامی بسیاری از فیلم‌های سینمایی ایرانی را نمی‌توانند نمایش دهند. ‌

فیلم‌ها پشت در اکران ‌

زمان زیادی نگذشته است که خبرگزاری فارس خبر داد از بین 190 فیلمی که آماده نمایش هستند یا برای نمایش عمومی آماده می‌شوند، 92 فیلم از سال‌های گذشته پشت خط مانده‌اند و هنوز راهی به پرده نقره‌ای نیافته‌اند. از این بین حداقل 22 فیلم تکلیفش معلوم نبود. ‌

خاک آشنا (بهمن فرمان‌آرا)، تسویه‌حساب (تهمینه میلانی)، نیوه ‌مانگ- اکنون در پیاده‌روها اکران می‌شود( -بهمن قبادی)، طلای سرخ، دایره و ‌آفساید - هر سه به صورت سی‌دی قاچاق منتشر شدند( -جعفر پناهی)، سفر به هیدالو- فیلمی با خصوصیات مورد قبول دولتمردان تنها به دلیل حضور بازیگری از اکران بازماند( -مجتبی راعی)، خواب تلخ- بیش از 30 حضور جهانی داشت و بسیار زیبا به مقوله مرگ و مذهب می‌پرداخت- و آتشکار - پروانه نمایش دارد اما نگذاشتند اکران شود( -محسن امیریوسفی)، جزیره آهنی (محمد رسول‌اف)، رای باز (مهدی نوربخش)، به رنگ ارغوان( -ابراهیم حاتمی‌کیا)، ترانه تنهایی تهران - نماینده ایران در کن پس از سه سال ( -سامان سالور)، آنجا (عبدالرضا کاهانی) و ‌باد ما را خواهد برد- 7 دقیقه حذف برای یک شعر ( -عباس کیارستمی) از جمله این فیلم‌ها هستند. به این فیلم‌ها آثار دیگری را هم می‌توان اضافه کرد مانند <ماه وش> ساخته محمد درمنش که او خود مدتی مسوول در اداره نظارت و ارزشیابی فیلم‌ها بود اما او هم فیلمش مجوز نگرفت. ‌

حضور خارجی ‌

اعلام شده است که حضور در جشنواره‌های خارجی هم باید با مجوز ارشاد باشد. چندی پیش حضور گلشیفته فراهانی در یک فیلم مطرح ‌هالیوودی سبب شد که خبرگزاری فارس از تنظیم آیین‌نامه‌ای در این باره خبر دهد. آیین‌نامه‌ای که در آن برای این‌گونه حضورها هم باید اجازه گرفت. البته این موضوع انگار فعلا فراموش شده است.

پروانه‌هایی برای برباد رفتن سرمایه و اعتماد

مسائل زیادی درباره فیلم‌های سینمایی متعدد مطرح شده است؛ از اینکه این فیلم‌ها پروانه ساخت ندارند و براساس قول و قرارها ساخته شده‌اند و اینک برخلاف آن عهدها رفتار شده است. بسیاری از این فیلم‌ها پروانه ساخت دارند و این موضوع با تاکید بر آمار خود وزارت ارشاد و بنیاد سینمایی فارابی است اما همین فیلم‌ها هنگامی که برای دریافت مجوز نمایش ارسال می‌شوند حتی سال‌ها منتظر می‌مانند. البته هیچ دلیلی ندارد که مطمئن شد فیلمی که پروانه نمایش دارد امکان اکران بگیرد. نمونه‌اش دو فیلم <آتشکار> و <سنتوری> است. جالب اینکه وقتی سازندگان فیلم سنتوری به دیوان‌عالی کشور شکایت کردند، وزارت ارشاد از این جهت مقصر شناخته شد. با این حال هنگامی که با مسوولان صحبت می‌کنیم در این باره جوابی نمی‌دهند و از سوی دیگر سینماگران از سرمایه‌ای صحبت می‌کنند که برپایه این اعتماد و این پروانه ساخت اولیه در این میان بر باد رفته است؛ هرچند وزارت ارشاد در مواردی عنوان می‌کند که حاضر به پرداخت خسارت است. در این بین خسارت معنوی و اتلاف وقت چه می‌شود؟

در بنیاد فارابی بسته است ‌

بنیاد فارابی هر ماه گزارشی درباره وضعیت فیلم‌ها ارائه می‌کند. در آخرین گزارش تعداد فیلم‌های امسال از بعد جشنواره فیلم فجر تاکنون حدود 89 فیلم بود. روال این بنیاد حمایت از فیلم‌ها در مراحل مختلف است همچون اهدای مواد خام و فیلم و زینک یا در مراحل بعدی به صورت وام یا به عنوان سازنده اصلی فیلم وارد عمل می‌شود. البته چندی پیش عنوان شده بود که بنیاد فارابی دادن وام را موکول به حضور فیلم در جشنواره کرده است که ایل‌بیگی به عنوان مدیر روابط عمومی این بنیاد تاکید دارد: <این اتفاق نیفتاده است. در سال‌های قبل شده است که تهیه‌کنندگانی کار را نیمه‌تمام گذاشته‌اند تا به این وسیله در آستانه جشنواره بتوانند وام یا پول بیشتری دریافت کنند. اما چنین چیزی امکان ندارد.> در طول این مدت که شاه‌حسینی به عنوان مدیر بنیاد فارابی انتخاب شده است تنها دوبار در برابر خبرنگاران قرار گرفت که یک‌بار به دلیل جشنواره فیلم فجر بود و با انواع انتقادها روبه‌رو شد که البته بی‌پاسخ ماندند. بسیاری از سینماگران می‌گویند در این بنیاد بسته شده است و مدیر روابط عمومی در این‌باره سکوت می‌کند. ‌

بزرگان غایبند ‌

چندین سینماگر بزرگ در عرصه سینمای ایران فعالیت می‌کنند که با احترام از آنان یاد می‌کنند؛ داریوش مهرجویی، بهمن فرمان‌آرا، مسعود کیمیایی، عباس کیارستمی و ناصر تقوایی. ‌

اکنون داریوش مهرجویی خانه‌نشین است آن هم هنرمندی که بسیاری بر هنرش تاکید دارند. البته او اکنون مشغول نوشتن و ترجمه کردن است. یکی از آخرین آثارش <کودک سرگردان> ترجمه <سام شپارد> است. ‌

بهمن فرمان‌آرا کارگردانی است که در آثارش همواره بر مذهب تاکید داشته است و حتی فیلم <خانه‌ای روی آب> جایزه مذهبی بین‌الادیان را دریافت کرده است. او در سال‌های آخر دولت اصلاحات نامه‌ای نوشت که امکان کارکردن برایش فراهم نیست. بعد از رفت و آمد بسیار به او مجوز ساخت <خاک آشنا> را دادند، اما جشنواره فیلم امسال با ماجراهایی که پیش آمد هیچ امکانی برای نمایش این فیلم فراهم نکرد. این امکان هنوز هم فراهم نیست. ‌

مسعود کیمیایی دو فیلم در مدت این سه سال ساخته است. اما تازگی‌ها انگار کشف شده است که او هم در پیش از انقلاب فیلم می‌ساخته چون هجمه‌های مختلفی نسبت به او شده است. او در آخرین نظرش عنوان کرده است: <این فیلم از بهترین فیلم‌هایم خواهد بود. امیدوارم دادن این مجوز آن‌قدر دیر نشود که فایده‌ای نداشته باشد> او نیز البته این روزها علاوه بر نوشتن فیلمنامه این اثر همچون دیگر همکارش، ناصر تقوایی، در حال نوشتن است. ‌

عباس کیارستمی سال‌ها است که آثارش را در بیرون ایران می‌بینند و در ایران از او خبری نیست. او با فیلم <شیرین> در ونیز حاضر شد. اعتراضی که تعدادی از تماشاگران به این فیلم داشتند سبب شد تا انتقادهای زیادی به او در ایران شود انگار همه منتظر این اتفاق بودند تا بهانه‌ای برای تخریب او پیدا کنند. ‌

در آستانه روز ملی سینما 51 تن از اهالی سینما آرزوهایشان را برای سینمای ملی ایران به بخش سینمایی ایسنا بیان کردند. ‌

کمال تبریزی:‌ آرزو می‌کنم سینمای ایران، ‌

پرمخاطب باشد ولی مبتذل نباشد! ‌

دینی باشد ولی شعاری نباشد! ‌

شاد و مفرح باشد اما بی‌بو و خاصیت نباشد! ‌

جسور باشد اما در محاق توقیف نباشد! ‌

و بالاخره دارای قوانین متعادل نظارت و ارزشیابی باشد ولی هر کسی از هر کجا درباره آن تصمیم نگیرد! ‌

همه اینها را گفتم ولی یک ضرب‌المثل قدیمی هست که می‌گوید: آرزو بر سینمای جوان کشور ایران عیب نیست! ‌

عزت‌الله انتظامی:‌ فیلم‌های خوب ساخته شود و سینما جهش بالایی داشته و سرازیر نشود. ‌

رضا کیانیان:‌ آرزو می‌کنم فیلم‌هایی که بازی کردم نمایش داده شوند، به همین سادگی. ‌

عبدالحسن برزیده:‌ بچه‌های فیلمساز بتوانند فیلم‌های موردعلاقه‌شان را بسازند. ‌

منیژه حکمت:‌ دوست دارم نگاه سیاسی به سینما نشود و مسوولان آن را فرزند خلف این آب و خاک بدانند. ‌

ابوالفضل جلیلی:‌ مسوولان سینمایی دست از اختلافات سلیقه‌ای بردارند و این پرچم برافراشته‌شده سینمای ایران را، که حاصل رنج دوستان قدیم است، برافراشته نگاه دارند. ‌

علیرضا رئیسیان:‌ خداوند به سینماگران صبر ایوب عطا کند و به دولتمردان مربوط به حوزه فرهنگ هم شجاعت برای درک فرهنگ بدهد. ‌

جمال ساداتیان:‌ این اختلافات تمام شود و سینما جایگاه اساسی خودش را پیدا کند و فیلم‌هایی که شرایط اکران ندارند اکران شوند. ‌

مهرداد فرید:‌ دخالت‌های دولت در سینما به حداقل برسد و بخش خصوصی مسوولیت فیلم‌هایی که تولید می‌کنند، را خود بر عهده بگیرد، مردم هم در انتخاب فیلم‌ها انتخاب‌کننده‌های خوبی باشند. ‌

ظجهانگیر کوثری:‌ روزی برسد که فیلم‌های فرهنگی و هنری با فیلم‌های تجاری اکران شود. ‌

محمدعلی نجفی:‌ این سینما بخش فرهنگی و هنری‌اش از قید سیاستمداران و دولت رها شود.

محمدعلی طالبی: فضای سینما آزاد شود. ‌  

منبع:روزنامه اعتماد ملی